Tesbihin Tarihi

Bazen oyalanmak amacıyla, bazen dini ibadetlerimizi yerine getirmek amacıyla, bazen de rahatlamak amacıyla kullandığımız tesbihlerin geçmişini ve kullanım amaçlarını hiç merak etmiş miydiniz?

Taşların, kemiklerin bir ipe dizilmesi ilk insanlara kadar dayanmıştır. İlk insanlar bunu avladıkları hayvanların kemiklerinden yapmıştır. İlk insanlar bu ipe dizdikleri kemiklerin bir daha ki çıkacakları avda bereket ve uğur getireceklerine inanmışlardır.

Daha sonra bu ipe dizdikleri kemikleri savaşlar sırasında güç gösterisi için kullanmışlardır. Bu kemiklere verdikleri şekilleri ve kemik çeşitliliği kavimlerin gelişmişliğini göstermekteydi.

Zamanla bu kemiklerin yerini çeşitli taşlar almıştır. Ama ortada yine bir sorun vardı. Bu taşlar insanlara taşıma konusunda sorunlar yaratıyordu. Ve böylece insanlar kendilerine uğur getirdiklerine inandıkların taşların boyutlarını küçültmüş ve bazen takı eşyası bazen de tesbih olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Tesbihin dini amaçla kullanımı ilk olarak Hindistan’da Hindu inanışlarında rastlanıyor. Daha sonra Hindistan’ın doğusuna, ardından Orta Doğuya ve son olarak da Avrupa’ya yayılıyor.

Tesbihin dini olarak kullanış amacı Müslümanlık, Hıristiyanlık, Budizm ve Hinduizm de aynı olup dualar ve dualar arasındaki bölümleri saymada kullanılmaktadır.

Yaradan’a 99 isim veren İslami anlayış, onu anarken her isme dair bir işaret olarak ipe 99 tane taş dizmiş ve ilk kez burada ‘’ tesbih ‘’ adı verilmiştir.

Dini ibadetleri yerine getirme amacıyla kültürümüze giren tesbihlerin günümüzde kullanım amaçları değişmektedir.

Konuya Türk Milleti açısından baktığımızda tesbihin kullanımı alışkanlık haline gelmiş ve taş sayısı olarak çeşitlilik göstermiştir. Uğurlu gelen taşlar dan bir kaçı kuka taşı, kehribar, damla, ve Dadaşlar diyarı Erzurum da çıkarılan oltu taşıdır.

Tesbih kullanımı kırsal alanlarda daha yaygındır. Bunun sebebi olarak da çiftçilikle uğraşan insanların yılın sıcak ayların da ellerini kullanmaya alışmış oluşu ve soğuk aylarda bu boşluğu doldurma çabasıdır.

Bilimin tesbihe yaklaşımı ise günlük hayatta yıpranan, yorulan sinir hücrelerini vücudun bir noktasına odaklayıp deşarj niteliği sağlamaktaymış. Ve bilim dünyasında tesbih kullanımının insan bünyesine çok faydalı olduğundan bahsediliyor.

Bir de gel gelelim günümüz de en çok rastlanan kullanım amaçlarına. Bazı siyasi figürler ile işlenen tesbihlerin çesitli şekillerde sallanmasıyla kendilerini belli etme çabası. Bunun sonucunda amaçlarına ulaşan var tabi. Ama toplumun bu tarz insanlara itici bir tavır içinde yaklaştıklarının farkında değiller. Ve tabi bu şekilde ki insanların mensup olduğu bir siyasi görüşe insanlar hiçte sıcakkanlılıkla yaklaşmıyor.

Bence tesbihler dini ve uğraş niteliklerinin dışına çıkmamalı ve toplumda çeşitlilik yaratılmamalıdır.